Mục Lục
Hiện nay, khoảng 40% dân số toàn cầu đang gặp phải tình trạng nám da. Nám có nhiều loại khác nhau, trong đó nám mảng là loại phổ biến nhất. Vậy nám mảng là gì? Hãy cùng Bác sĩ Trần Thị Thanh Nho đi tìm nguyên nhân và cách phòng ngừa nám mảng hiệu quả trong bài viết sau.
Nám mảng là gì?
Nám mảng là loại nám xuất hiện dưới dạng các mảng sẫm màu, tập trung chủ yếu ở lớp thượng bì (lớp ngoài cùng) của da.
Nguyên nhân gây nám mảng trên da
Nám mảng có thể được hình thành từ nhiều nguyên nhân khác nhau:
1- Ảnh hưởng của tia UV từ ánh nắng trực tiếp
Nguyên nhân chính gây ra nám da là ánh nắng mặt trời. Khi da tiếp xúc với tia UV từ mặt trời, các tế bào sản sinh hắc sắc tố tại lớp đáy của thượng bì bị kích thích, dẫn đến việc sản xuất melanin để bảo vệ da. Tiếp xúc với ánh nắng càng nhiều, quá trình này diễn ra liên tục, khiến melanin lan rộng và tích tụ trên da, dẫn đến sự hình thành nám mảng.
2- Yếu tố di truyền
Di truyền có thể ảnh hưởng đến khoảng 70% tình trạng da và sức khỏe toàn diện của cơ thể. Nám da do yếu tố di truyền còn được gọi là nám nguyên phát. Nếu trong gia đình có người bị nám da, khả năng bạn cũng gặp phải vấn đề này là khá cao.
3- Quá trình lão hóa
Collagen đóng vai trò quan trọng trong việc liên kết các mô da, giúp da duy trì độ đàn hồi. Sau tuổi 25, da bắt đầu lão hóa, làm cho cấu trúc da trở nên lỏng lẻo hơn và dễ bị nám.
4- Rối loạn hormone
Hormone estrogen đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sắc đẹp và sức khỏe sinh lý nữ, đồng thời kiểm soát các hormone kích thích sản xuất melanin. Khi hormone nội tiết bị rối loạn, sự sản sinh melanin tăng lên, dẫn đến sự xuất hiện của nám mảng trên da.
5- Căng thẳng kéo dài
Stress liên tục sẽ kích thích cơ thể sản xuất hormone cortisol, còn được gọi là hormone “căng thẳng”. Khi mức cortisol tăng cao, da có xu hướng sản xuất nhiều melanin hơn, làm tăng nguy cơ nám mảng.
6- Tác động từ mỹ phẩm và hóa chất
Thị trường mỹ phẩm đa dạng đòi hỏi người tiêu dùng phải có kiến thức để lựa chọn sản phẩm phù hợp với loại da và tình trạng da của mình. Sử dụng sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc chứa các thành phần không an toàn có thể làm tổn thương lớp thượng bì, khiến da mỏng và nhạy cảm hơn, dễ bị nám mảng.
7- Tình trạng sức khỏe tổng thể
Gan có nhiệm vụ lọc và đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Khi gan hoạt động không hiệu quả, độc tố có thể tích tụ và ảnh hưởng đến da, dẫn đến các vấn đề như mụn, tàn nhang, thâm sạm, và nám mảng.
8- Ảnh hưởng từ thuốc
Sử dụng kháng sinh lâu dài hoặc lạm dụng thuốc tránh thai có thể gây nám mảng, do các thành phần trong thuốc làm tăng sự tích tụ melanin dưới da, dễ bùng phát trên bề mặt da.
9- Lối sống và thói quen sinh hoạt
Chế độ ăn uống thiếu cân bằng và sinh hoạt không điều độ cũng có thể góp phần gây ra tình trạng nám mảng.
Ảnh hưởng của nám mảng đến cuộc sống hàng ngày
Nám mảng có thể lan rộng, xuất hiện thành từng vùng loang lổ trên khuôn mặt và trở nên sẫm màu theo thời gian. Dù không phải là một bệnh lý, nám mảng ảnh hưởng đáng kể đến thẩm mỹ làn da.
Những trường hợp nám lâu năm, nám diện rộng, nám nặng hoặc nám sâu thường khiến làn da mất đi vẻ mịn màng và tươi trẻ, làm cho khuôn mặt trông già nua và thiếu sức sống. Do đó, người bị nám thường cảm thấy lo lắng, tự ti, và ngại ngùng khi giao tiếp. Khi nám phát triển nghiêm trọng, những khó khăn về tâm lý càng gia tăng, và chi phí điều trị cũng trở nên cao hơn.
Ai dễ bị nám mảng?
Theo Học viện Da liễu Hoa Kỳ, những người có làn da sẫm màu có nguy cơ cao bị nám mảng hơn, do da sẫm màu chứa nhiều tế bào sản xuất sắc tố hoạt động mạnh hơn. Nám mảng xuất hiện khi các tế bào này sản sinh quá nhiều sắc tố ở một số vùng da cụ thể, tương tự như quá trình hình thành đốm nâu và tàn nhang.
Nám mảng thường gặp ở phụ nữ, đặc biệt là trong thời kỳ mang thai khi nội tiết tố thay đổi, nhưng nam giới cũng có thể bị ảnh hưởng. Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nám mảng, với độ tuổi khởi phát phổ biến từ 20 đến 40 tuổi.
Phân biệt nám mảng và các loại nám khác
Nám được chia thành 3 loại: nám mảng, nám sâu và nám hỗn hợp.
Loại | Đường viền | Màu sắc | Đèn Wood | Soi da | Điều trị |
Nám mảng | Rõ ràng | Nâu, vàng hoặc xám đậm | Hiện rõ hơn | Mạng lưới màu nâu rải rác với các hạt mịn màu sẫm | Thường đáp ứng tốt |
Nám sâu | Không xác định | Nâu nhạt đến xám xanh | Không hiện rõ | Mô hình lưới, giãn mao mạch, cấu trúc hình vòng cung | Thường đáp ứng kém |
Nám hỗn hợp | Sự kết hợp của các mảng và các đốm màu xanh xám, nâu nhạt và nâu đậm | Mô hình hỗn hợp | Cải thiện một phần |
>> Xem thêm: Nám Da Mặt Vùng Má: Tại Sao Lại Xảy Ra và Cách Nhận Biết Chính Xác
Phương pháp chẩn đoán nám mảng
Nám mảng thường được xác định qua biểu hiện lâm sàng và kiểm tra bằng các thiết bị như đèn Wood và máy soi da. Đôi khi, bác sĩ có thể cần thực hiện sinh thiết da. Đặc điểm mô học thay đổi tùy thuộc vào loại nám, nhưng thường có những đặc điểm sau:
- Melanin tích tụ trong tế bào lớp sừng hoặc màng đáy.
- Tế bào hắc tố có nhiều nhánh và chứa sắc tố đậm.
- Melanin trong tế bào hắc tố của da.
- Sợi elastin bị tổn thương và phân mảnh do ánh nắng mặt trời.
- Sự gia tăng các mạch máu.
Bác sĩ sẽ theo dõi mức độ đáp ứng với điều trị dựa trên các chỉ số như Chỉ số đánh giá vùng nám và mức độ nghiêm trọng (MASI).
Cách điều trị nám mảng
Phương pháp điều trị nám mảng sẽ được điều chỉnh tùy theo tình trạng cụ thể của mỗi người, có thể bao gồm:
Thuốc uống
Các viên uống trị nám hiện nay chứa các thành phần như L-Glutathione, Tranexamic Acid, Alpha Lipoic Acid, cùng các khoáng chất như canxi, kẽm, selenium và các vitamin A, C, E, B3. Những thành phần này hỗ trợ chống lão hóa da và giảm các gốc tự do trong cơ thể. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của chuyên gia và bác sĩ trước khi sử dụng.
Thuốc bôi đặc trị nám mảng
- Tretinoin: Hoạt chất này điều trị hiệu quả các vấn đề về da như tàn nhang, nám, và mụn. Tuy nhiên, Tretinoin có tác dụng mạnh, do đó, cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tổn thương da.
- Hydroquinone: Hydroquinone ngăn chặn enzyme Tyrosinase, ức chế sự phát triển của melanin. Mặc dù rất hiệu quả, Hydroquinone bị hạn chế sử dụng ở nhiều quốc gia do tác dụng mạnh. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
- Acid Kojic: Acid Kojic giúp làm sáng da và loại bỏ sắc tố gây nám hiệu quả, vì thế nó được sử dụng phổ biến trong các sản phẩm mỹ phẩm trị nám.
- Acid Azelaic: Hoạt chất này thường được sử dụng để ức chế tyrosinase và ngăn chặn sự hình thành nám da.
- Vitamin C: Vitamin C giúp làm mờ thâm sạm, chống oxy hóa và làm sáng da hiệu quả.
Công nghệ cao
- Peel da: Peel da là phương pháp điều trị không xâm lấn giúp loại bỏ tế bào sừng hóa và sắc tố gây nám, thúc đẩy quá trình thay da tự nhiên.
- Laser: Liệu pháp laser sử dụng ánh sáng để phân tách hắc tố melanin thành những hạt nhỏ và đào thải chúng ra khỏi da. Để đạt hiệu quả tốt nhất, nên thực hiện tại các bệnh viện có uy tín với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da giàu kinh nghiệm.
Biện pháp phòng ngừa nám mảng
Để giảm nguy cơ nám mảng xuất hiện, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:
- Giảm tiếp xúc với ánh nắng mặt trời: Để bảo vệ da khỏi tia UV có hại, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời và sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên mỗi ngày.
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Uống đủ nước và bổ sung nhiều rau củ quả vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày để cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho da, giữ cho da luôn khỏe mạnh và tươi sáng.
- Thực hiện lối sống cân bằng: Ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái, và hạn chế căng thẳng để giúp cân bằng nội tiết tố trong cơ thể và giảm nguy cơ nám da. Những thói quen này không chỉ tốt cho làn da mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Chọn sản phẩm chăm sóc da an toàn: Sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và chất lượng đảm bảo. Tránh các mỹ phẩm không rõ nguồn gốc có thể gây kích ứng, mụn, thâm sạm, hoặc nám da. Ưu tiên các sản phẩm dưỡng da có thành phần an toàn và phù hợp với loại da của bạn.
Thông qua bài viết này, hy vọng rằng độc giả đã nắm bắt được nhiều thông tin bổ ích về nám mảng. Từ đó, bạn có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và thiết lập quy trình chăm sóc da phù hợp nhất.
Đừng quên theo dõi website của Bác sĩ Thanh Nho thường xuyên để cập nhật thêm nhiều kiến thức chăm sóc và nâng cấp làn da hàng ngày!
MỌI CHI TIẾT XIN LIÊN HỆ
BÁC SĨ DA LIỄU TRẦN THỊ THANH NHO
Email:bacsinhodalieu@gmail.com
Điện thoại: 078 360 1111
Fanpage Facebook: Bác sĩ Nho Da liễu
TikTok: Tâm sự bác Nho